Racławickie Towarzystwo Kulturalne do swej działalności zostało powołane 30 listopada 1980 roku. Za główny cel działalności postanowiono sprowadzenie Panoramy Racławickiej na pola bitewne Racławic. Równocześnie we Wrocławiu też podjęto działania z dobrym efektem, gdyż obraz znajdował się u nich i wybudowana była rotunda. Towarzystwo współpracowało z Komitetem Odbudowy Panoramy Racławickiej, nawet przekazano z Racławic wszystkie eksponaty do sztucznego terenu malowidła a dla uczczenia otwarcia Panoramy, na polach Dziemięrzyc wzniesiono okazały krzyż, który widnieje na malowidle. Równocześnie Towarzystwo podjęło inicjatywę wzniesienia na polach bitewnych pomnika Wojciecha Bartosza Głowackiego, chłopskiego bohatera bitwy. Prace przy wznoszeniu pomnika zostały zakończone w 1994 roku i dokonano uroczystego odsłonięcia dla uczczenia 200 rocznicy racławickiej bitwy. Autorem pomnika jest Prof. Marian Konieczny. Odlewu dokonano w GZUT Gliwice.
W 1989 roku Towarzystwo podjęło inicjatywę renowacji Kopca Kościuszki w Racławicach. Wszelkie prace ziemne wykonało wojsko z 5 Pułku Strzelców Podhalańskich im. Ziemi Krakowskiej z Krakowa.
W 2002 roku towarzystwo przekazało ziemię z pól bitewnych na lotnisko w Krakowie, gdzie Jan Paweł II ucałował przy powitaniu podczas ostatniej Pielgrzymki do Ojczyzny, taka była wola Ojca Świętego. Nadmieniamy, że w 1983 roku na Jego ręce w Watykanie przekazaliśmy symboliczne racławickie kosy.
Racławickie Towarzystwo Kulturalne było organizatorem wielu imprez kulturalnych, do najważniejszych należały:
- „Wybór Chłopa Roku” zapoczątkowany w 1995 roku.
- Konkurs Twórczości Artystycznej o Tematyce Kościuszkowskiej, który odbywał się w wielu miejscowościach związanych z Tadeuszem Kościuszką,
- Konkurs Wiedzy o Życiu i Działalności Tadeusza Kościuszki, obecnie jest kontynuowany przez Szkołę Podstawową w Racławicach, uczestniczy w nim młodzież z całego województwa,
- wycieczki do Szwajcarii i Białorusi,
- współpraca kulturalna z Towarzystwami Kościuszkowskimi w Połańcu, Szczekocinach, Maciejowicach Szczekocinach.
Towarzystwo utrzymuje stałe kontakty z Muzeum Kościuszki w Solurze i Muzeum Polskim w Raperswil /Szwajcaria/, z Muzeum Kościuszki w Kosowie na Białorusi, gdzie corocznie bierzemy udział w uroczystościach w rocznicę urodzin naszego bohatera w dniu 4 lutego. W ubiegłym roku Władze Powiatu Miechowskiego podpisały umowę o stałej współpracy kulturalno-gospodarczej w Władzami Powiatu Iwacewicze, na terenie, którego znajduje się powyższe Muzeum. W Polsce współpraca jest z Komitetem Kopca Kościuszki w Krakowie, Fundacjami Kościuszkowskimi w Krakowie i Warszawie, Panoramą Racławicką we Wrocławiu, szkołami noszącymi imię naszego bohatera, szczególnie w Połańcu, Szczekocinach, Długosiodle, Stalowej Woli, Krakowie. W Polsce tego typu szkół jest około 360.
Ostatnią inicjatywą Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego jest wzniesienie pomnika-popiersia Walerego Sławka przed Jego willą w Janowiczkach, którą w 1935 roku ufundowali ówcześni Posłowie i Senatorowie w uznaniu za zasługi dla kraju. Był działaczem Niepodległościowym, Oficerem Pierwszej Brygady Legionów Polskich. W okresie międzywojennym pełnił trzykrotnie funkcję Premiera w 1930,31,35 roku oraz Marszałka Sejmu w 1938. Obecnie trwają prace remontowe willi, uroczyste odsłonięcie nastąpi w 2021 r. po zakończeniu remontu.
Dla pełnego zagospodarowania pól bitewnych Racławic Towarzystwo będzie zabiegać o utworzenie historycznej ekspozycji w willi Sławka oraz zagospodarowanie zabytkowego dworku w Janowiczkach, obok Kopca Kościuszki. Docelowo winien być wzniesiony okazały pomnik powyższego bohatera. Winien to być dar narodu polskiego i nie tylko.
Prezes Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego, który tą funkcję pełni nieprzerwanie od 1983 roku składa wszystkim członkom Towarzystwa oraz przyjaciołom serdeczne podziękowania za ich zaangażowanie na rzecz naszej „Małej Ojczyzny Racławice”. Przeprasza się tych, co w pracy mieli utrudnienia z tytułu zaangażowania.
Szczególne słowa podziękowania należą się dla kolegów, którzy działają od chwili założenia Towarzystwa – Ryszarda Jędrucha, Tadeusza Kawiorskiego, Bogumiły Miska, Krystyny Zaprzelskiej, Piotra Zaparta, Danuty Rzemieniec, Marii Nowak, Henrykowi Nitwinko. Wiesławowi Gęgotek, Helenie Synowiec, Elżbiecie Łąpińskiej, Janinie Ziętek, Henrykowi Nitwinko.
Swe podziękowania za współpracę przekazujemy dla Wójta gminy Adama Samborskiego, Jego zastępcy Małgorzaty Sadowniczyk, Dyrekora Szkoły Podstawowej Haliny Kawiorskiej wraz z Gronem Nauczycielskim, Dyrektora Biblioteki Zofii Baster.
Szczególne słowa podziękowania kierujemy dla Pana Antoniego Godzica i Jego Pracownicy Zofii Zdenkowskiej, którzy bezpłatnie stale użyczają swego lokalu z poczęstunkami Firmy Handlowo- Usługowej „U Godzica”.
Słowa podziękowania za współpracę kierujemy do Członków Małopolskiej Rady Towarzystw Kultury i Członków Krajowej Rady Regionalnych Towarzystw Kultury. Racławickie Towarzystwo Kulturalne jest ich członkiem od 1995 roku. Słowa uznania i wdzięczności kierujemy dla Redaktora „Regionalisty” Stanisława Klicha za profesjonalne redagowanie i wzorowe wydawnictwo. Jest to wielce pomocne w działalności Towarzystw.
Słowa wdzięczności kierujemy do Redaktora Naczelnego Gazety Miechowskiej Kazimierz Olchawy i jego współpracownicy za życzliwe informacje na łamach gazety i częstą obsługę prasową naszych imprez oraz zebrań. Również kierujemy podziękowania dla Zbigniewa Wojtiuka byłego Redaktora Dziennika Polskiego za wieloletnią owocną współpracę.
Obecnie zarząd Towarzystwa działa w następującym składzie:
Eugeniusz Skoczeń – przewodniczący
Ryszard Jędruch, Michał Grela, Piotr Zapart – wiceprzewodniczący,
Bogumiła Miska – sekretarz
Agata Łój – skarbnik
Antoni Godzic, Danuta Rzemieniec, Zofia Zdenkowska, Tadeusz Kawiorski, Wacław Majka – członkowie.
Komisja rewizyjna:
Marcin Florek – przewodniczący
Waldemar Antosiewicz, Henryk Pomykalski – członkowie,
Sąd Koleżeński:
Andrzej Chlebowski – przewodniczący,
Stanisław Nowak, Włodzimierz Wiertek – członkowie.
W ostatnich latach wielkim bólem było odejście na wieczną wartę kolegów: Tadeusza Nowaka – pierwszego przewodniczącego Towarzystwa w latach 1980-83, wieloletniego Dyrektora Szkoły Podstawowej.
Piotra Greli– skarbnika od założenia Towarzystwa, wieloletniego Dyrektora Banku Spółdzielczego, Henryka Nowakowskiego – wielce zaangażowanego w działalność Towarzystwa, Stanisława Piwowarskiego – członka Towarzystwa, wieloletniego kustosza Muzeum Historycznego w Krakowie.
Cześć ich pamięci.
Opracował Eugeniusz Skoczeń