Płk. Walery Sławek urodził się 2 listopada 1879 roku w Strudynce na Podolu w zubożałej rodzinie szlacheckiej. W latach 1888-94 uczęszczał do gimnazjum w Niemirowie. Następnie podjął naukę w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Pracę swą rozpoczął w Towarzystwie Ubezpieczeniowym New York. Kolejnym miejscem pracy był Bank Handlowy w Łodzi. W 1900 roku wstąpił do PPS. Był za swą działalność kilkakrotnie więźniem w Cytadeli Warszawskiej.
W 1905 roku ukończył w Krakowie kurs Szkoły Bojowej, prowadzony przez Józefa Piłsudskiego i został jego najbliższym współpracownikiem.
Nawet planował ślub z jego pasierbicą. Jej rychła śmierć zniweczyła plany.
W 1906 roku został ciężko ranny przy wybuchu bomby, którą sam konstruował z karbidu. Stracił oko, częściowo słuch oraz miał liczne uszkodzenia ciała. Po wyjściu ze szpitala został ponownie aresztowany przez władze carskie, ale z braku winy został zwolniony.
Po wybuchu I wojny światowej i utworzeniu Legionów Polskich, wszedł w skład Sztabu I Brygady. W grudniu 1918 roku wstąpił w szeregi Wojska Polskiego, uzyskując stopień kapitana.
W 1920 roku był wysłany z misją wojskową na Ukrainę. Po powrocie został awansowany na podpułkownika. Brał udział w bitwie warszawskiej w 1920 roku.
W 1923 roku na własne życzenie przeszedł do rezerwy.
Jednak po zamachu majowym powrócił do czynnej służby wojskowej, pełniąc od 1927 roku obowiązki oficera do zleceń specjalnych Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Marszałka Piłsudskiego, uzyskał stopień pułkownika. Pod koniec marca 1928 roku ponownie przeszedł w stan spoczynku.
Był autorem powołania BBWR oraz jego prezesem w latach 1928-35. Należał do głównych twórców Konstytucji Kwietniowej z 1935 roku wprowadzającej system prezydencki. Od 1928 do 1938 roku był posłem na Sejm. W okresie tym trzykrotnie
pełnił funkcję premiera: od 29 marca do 23 sierpnia 1930, od 4 grudnia 1930 do 26 maja 1931 i od 28 marca do 12 października 1935 roku. Od czerwca do września 1938
roku sprawował funkcję Marszałka Sejmu. W uznaniu zasług za jego działalność i walkę o wyzwolenie ojczyzny ówcześni posłowie i senatorowie, głównie z BBWR, ufundowali Sławkowi na polach bitewnych Racławic we wsi Janowiczki okazałą willę wraz z zagrodą, którą uroczyście przekazano 5 lipca 1935 roku. Wybrano to miejsce jako symbol polskiego patriotyzmu.Podczas tej uroczystości Rada Gminy Racławice nadała Waleremu Sławkowi tytuł I Honorowego Obywatela Racławic. Od tej pory często odwiedzał swoją posiadłość, gromadząc wiele pamiątek historycznych. Nawet 1 kwietnia 1939 roku podjął decyzję o przybyciu na stałe. Miał świadomość rychłego wybuchu II wojny światowej. Niestety 2 kwietnia o godz. 20.45 w mieszkaniu na Alei Szucha w Warszawie popełnił samobójstwo.
Zmarł 3 kwietnia nad ranem. Zostawił kartkę z napisem „Odbieram sobie życie, proszę nikogo nie winić”. Został pochowany na cmentarzu wojskowym Warszawskich Powązek.
Jego trumnę nieśli między innymi Prezydent Mościcki i Generał Rydz-Śmigły. Odznaczony był Orderem Orła Białego, Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Jedna z wersji mówi, że do tej decyzji został zmuszony, gdyż był posądzany o organizację zamachu stanu.
Racławickie Towarzystwo Kulturalne za zgodą i przy pomocy wójta gminy Racławice Adama Samborskiego postanowiło upamiętnić tą tragiczną, ale zasłużoną postać poprzez wzniesienie przed willą jego popiersia. Postulowało o to także wiele środowisk w Polsce. W najbliższym czasie rozpoczną się prace montażowe. Autorem rzeźby jest Władysław Dudek – artysta- rzeźbiarz z Krakowa. Rzeźbę w brązie przygotowała Firma „Aladyn”pana Bronisława Nowaka i Jarosława Mudyna z Krakowa, mocno zaprzyjaźniona z ziemią miechowską. Ze Strzegomia dostarczono granitowy postument.
Projekt pomnika opracowali z Politechniki Krakowskiej: Profesorowie Hubert i Małgorzata Mełgesowie, mgr Kamil Hojarczyk, nadzór budowlany Prof. Hubert Mełges.
Drodzy czytelnicy Gazety Miechowskiej zwracamy się z prośbą o wsparcie naszej inicjatywy chociażby drobnymi datkami na dodatkowe elementy wokół pomnika. Nasze konto finansowe – Racławickie Towarzystwo Kulturalne – 86 8597 0001 0020 0200 0387 0001 z dopiskiem „Sławek”. Wszyscy darczyńcy zostaną uhonorowani.
Nasza strona internetowa: www.rtk.raclawice.iap.pl
Eugeniusz Skoczeń, prezes Towarzystwa
Fot. K. Olchawa